Jean Frederic Bazille, W pracowni Bazille’a, 1870. Od lewej: Pierre Auguste Renoir, Emile Zola (na schodach), Claude Monet, Edouard Manet, Jean Frederic Bazille, Edmond Maitre.
Pracownia artysty jest miejscem pracy i natchnienia wszystkich twórców, miejscem gdzie powstają dzieła sztuki, malarskie, rzeźbiarskie, fotograficzne ale i architektoniczne etc. Istnieje wiele określeń dotyczących tego miejsca, np.: pracownia, studio, atelier albo warsztat. Słowo pracownia oznaczać może nie tylko miejsce pracy jednego artysty ale także grupy, przeważnie pracującej pod kierunkiem jednego mistrza. Warsztat, może mieć znaczenie analogiczne do słowa pracownia i odnosić się do atrybucji dzieła (dzieło wykonane przy współudziale uczniów), może również odnosić się do rzemiosła artystycznego i różnorodnej techniki. Atelier może być miejscem pracy jednego artysty, grupy, a na przestrzeni dziejów stanowić mogło rodzaj stowarzyszenia artystycznego lub niedużych akademii sztuk pięknych. (Académie Suisse, nazywana także Atelier Suisse).
Pracownia powinna być wyposażona i usytuowana zgodnie z rodzajem uprawianej twórczości artystycznej i osobistymi potrzebami twórcy. Przede wszystkim dobrze oświetlona, najlepiej światłem naturalnym. Powinna być oddzielną przestrzenią intymną artysty. Bywa jednak, że może do niej zajrzeć każdy, np. podczas odwiedzin w celu zakupu lub złożenia zamówienia. Artyści trzymają tu zazwyczaj narzędzia pracy i dzieła, oraz różne przydatne rzeczy, często w tak zwanym „artystycznym nieładzie”. Dlatego ważne jest, by nikt niczego nie ruszał, nie przestawiał oraz nie przeszkadzał. W pracowni potrzeba dużej przestrzeni, służy to kontroli pracy nad powstającym dziełem, głównie malarskim, z większej odległości, oraz przechowywaniu wielu materiałów potrzebnych artyście. Najważniejszym wymogiem stawianym pracowniom malarskim jest jednak dobre oświetlenie szczególnie przy braku bezpośredniego dostępu promieni słonecznych. Dlatego też umieszczano je często na strychach lub od północnej strony budynku – były niedrogie. Często takie pomieszczenia doświetla się dodatkowo, służy temu duża powierzchnia okien lub okna dachowe. Pracownie malarskie początkowo znajdowały się w domach artystów i były często miejscem sprzedaży dzieł sztuki. Kulturze artystycznej towarzyszyło przekonanie o biednym artyście pracującym na małym strychu, zazwyczaj malarzu paryskim. Samo atelier i ukazanie artysty podczas tworzenia dzieł stało się również częstym tematem w malarstwie. Motyw taki pojawia się już w sztuce okresu renesansu, początkowo jako przedstawienie św. Łukasza przy pracy nad obrazami ( Rogier van der Weyden, Św. Łukasz rysujący portret Madonny, ok. 1440, Boston ,USA).
Rembrandt Harmenszoon van Rijn, Artysta w pracowni, 1629.
Jean Désiré Gustave Courbet, Pracownia artysty, 1855, Musée d’Orsay w Paryżu
Leon Wyczółkowski, W-pracowni malarza, 1883
Rogier van der Weyden, Św. Łukasz rysujący Madonnę, ok. 1440, Boston, USA
Gerard Dou, Malarz w swojej pracowni , 1665, Galeria Obrazów Starych Mistrzów w Dreźnie
Łukasz malujący Madonnę, fresk, ok. 1565, kościół Santissima Annunziata, Florencja
Claude Monet, Pracownia artysty, 1861, Musée d’Orsay, Paryż
Édouard Manet, Śniadanie w pracowni, 1868, Nowa Pinakoteka, Monachium
Édouard Manet, Claude Monet w swojej pracowni łodzi, 1874, Nowa Pinakoteka, Monachium
Jan Vermeer van Delft, Alegoria malarstwa (W pracowni artysty), 1662–1665, Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu
Bibliografia:
1. Nancy Durrant, Édouard Manet wierny swojej drodze: To w nim widzimy ojca sztuki współczesnej, [online], dostępny w internecie, .https://polskatimes.pl/edouard-manet-wierny-swojej-drodze-to-w-nim-widzimy-ojca-sztuki-wspolczesnej/ar/741981/3, [dostęp: 11.01 2019]
2. Z. Kępiński, Impresjonizm, Warszawa 1982
3. J. Rewald, The History of Impressionism. Nowy Jork 1961
4. Impresjoniści, wprowadzenie, [w:] Techniki wielkich Mistrzów malarstwa, red. K. Maleszko, E. Leszczyńska, E. Cander, M. Jęryczko, Warszawa 1999
5. A. Bagińska, Pracownia artysty w polskiej sztuce i kulturze drugiej połowy XIX i początku XX wieku, Warszawa 2015
jedna sztuka 